13 września 2020 roku (niedziela) uczestniczyłem wraz z Małżonką w uroczystych obchodach 100-lecia Bitwy Niemeńskiej w Sokółce, które zostały objęte Patronatem Narodowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy oraz patronatem honorowym Jego Ekscelencji Księdza Arcybiskupa Tadeusza Wojdy Metropolity Białostockiego.
Uroczystości na Cmentarzu Parafialnym w Sokółce rozpoczęły się modlitwą Kapelana Straży Granicznej ks. mjr. Marcina Czuchraniuka, po której wraz z uczestnikami obchodów, m.in. Starostą Sokólskim Panem Piotrem Rećko, Panią Burmistrz Sokółki Ewą Kulikowską, Księdzem Dziekanem Stanisławem Gniedziejko, w asyście Dowódcy Garnizonu Białystok, komendantów służb mundurowych i Dowódców Jednostek Wojska Polskiego złożyłem wieniec na grobach żołnierzy poległych w Bitwie Niemeńskiej 1920 roku. Na zakończenie ceremonii Orkiestra Reprezentacyjna Straży Granicznej odegrała utwór „Śpij kolego”.
Następnie uczestnicy uroczystości zebrali się na placu przy Kolegiacie pw. Świętego Antoniego Padewskiego, gdzie odbyła się polowa Msza Święta pod przewodnictwem Jego Ekscelencji Księdza Arcybiskupa Tadeusza Wojdy Metropolity Białostockiego. W nabożeństwie uczestniczyły poczty sztandarowe, Orkiestra Reprezentacyjna Straży Granicznej, kompanie honorowe służb mundurowych, zaproszeni goście i uczestnicy uroczystości.
Po zakończonej Mszy św. nastąpił przemarsz przez miasto pod Pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego, gdzie odbyła się dalsza część uroczystości, w trakcie której odsłonięta została pamiątkowa tablica, ufundowana przez Instytut Pamięci Narodowej, na której znalazł się napis: „W setną rocznicę bitwy niemeńskiej, bohaterom poległym za niepodległość ojczyzny i w obronie jej granic – wdzięczni sokólczanie”, a Szkoła podstawowa w Starej Kamionce (gmina Sokółka) od niespełna trzech miesięcy nosząca imię Bohaterów Bitwy Niemeńskiej, otrzymała sztandar.
W okolicznościowym przesłaniu Prezydent RP Andrzej Duda, pod którego Patronatem Narodowym odbyła się uroczystość, podkreślił znaczenie upamiętnienia bohaterów, którzy oddali życie za Polskę i znaleźli miejsce wiecznego spoczynku na Ziemi Sokólskiej. List do organizatorów i uczestników skierował też Prezes Prawa i Sprawiedliwości Pan Jarosław Kaczyński, który miałem zaszczyt odczytać.
Jako przewodniczący Społecznego Komitetu Organizacji Obchodów 100-lecia Bitwy Niemeńskiej zwróciłem uwagę, że Bitwa Niemeńska, która była drugim ważnym zwycięstwem wojsk polskich w wojnie polsko – bolszewickiej 1920 roku jest wciąż zbyt mało znanym wydarzeniem naszej historii, a zasługuje ono na to, aby podobnie jak Bitwa Warszawska, zwana „Cudem na Wisłą”, stanowić istotny element świadomości zbiorowej Polaków. Podkreśliłem też, że Bitwa Warszawska nie rozstrzygnęła do końca losów wojny polsko – bolszewickiej.
Ona spowodowała, że już armia frontu zachodniego gen. Tuchaczewskiego nie mogła się podnieść z drugiej klęski, i po klęsce nad Niemnem już tylko pierzchała na wschód. Bitwa Niemeńska wciąż czeka na właściwą ocenę i uznanie jej znaczenia w historii. Pamiętajmy, że Bitwa Warszawska powstrzymała inwazję Armii Czerwonej na Warszawę i na zachód Europy. Bitwa Niemeńska przesądziła o lasach tej wojny i spowodowała, że Armia Czerwona została ostatecznie pokonana. Może w przyszłości uda się nadać tym obchodom jeszcze większą rangę i uczynić z tego naprawdę centralne uroczystości, bo na to ta bitwa zasługuje, tak jak Bitwa Warszawska – powiedziałem m.in. w swoim wystąpieniu.
Po Bitwie Warszawskiej stoczonej w sierpniu 1920 roku Armia Czerwona wycofała się na linię rzek Niemna, Szczary i Świsłoczy. Dowódcy Frontu Zachodniego Michaiłowi Tuchaczewskiemu udało się w ciągu trzech tygodni odtworzyć rozbite nad Wisłą dywizje i rozpocząć przygotowania do nowej ofensywy przeciwko – jak sądził – niezdolnym do dalszego boju wojskom polskim. Trzy sowieckie armie liczące ponad 73 tysiące żołnierzy i 220 dział miały uderzyć na Białystok i Brześć nad Bugiem, po czym ruszyć na zachód. Polacy uprzedzili atak i natarli na bolszewików z trzech stron. Sukces był całkowity, a pobita Armia Czerwona była już niezdolna do dalszej walki. Bitwa nad Niemnem przesądziła tym samym o losach całej wojny bolszewickiej 1919-1920.
Organizatorami uroczystości byli: Społeczny Komitet Organizacji Obchodów 100-lecia Bitwy Niemeńskiej, któremu miałem zaszczyt przewodniczyć, Starosta Sokólski Pan Piotr Rećko, Burmistrz Sokółki Pani Ewa Kulikowska, Dziekan Sokólski ks. Stanisław Gniedziejko, Proboszcz Parafii pw. św. Antoniego Padewskiego w Sokółce ks. Jarosław Ciuchna, a współorganizatorami: Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku, Wojewoda Podlaski, Marszałek Województwa Podlaskiego, 18 Pułk Rozpoznawczy w Białymstoku, 1 Podlaska Brygada Obrony Terytorialnej, Komendant Wojewódzki Policji w Białymstoku, Komendant Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej. Społeczny Komitet Organizacji Obchodów 100-lecia Bitwy Niemeńskiej zgromadził cieszących się społecznym szacunkiem reprezentantów różnych instytucji i środowisk w liczbie 62 osób. Dowódcą uroczystości był pułkownik Łukasz Maciuszko z 18 Białostockiego Pułku Rozpoznawczego.
Społeczny Komitet Organizacji Obchodów 100-lecia Bitwy Niemeńskiej
Relacje medialne:
https://www.tvp.info/49848139/100-rocznica-bitwy-ktora-przypieczetowala-los-sowietow
https://niepodlegla.dzieje.pl/wydarzenie/w-sokolce-upamietniono-stulecie-bitwy-niemenskiej
https://bialystok.tvp.pl/49847702/w-sokolce-upamietniono-stulecie-bitwy-niemenskiej
https://www.youtube.com/watch?v=V_Gr_9GZqzI
https://sokolka.naszemiasto.pl/sokolskie-obchody-stulecia-bitwy-niemenskiej-zobacz-kto/ar/c1-7895027
